เมนูมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของจังหวัดสงขลา กับรสชาติที่มีความหอมเปรี้ยวจากน้ำส้มโหนด หวานจากน้ำตาลโตนด เปรี้ยวเผ็ดจากพริกน้ำส้ม และเค็มจากเนื้อสัตว์ ความลงตัวที่ผสานกันเป็นเมนูที่เรียกว่า “เถ้าคั่ว” หรือ “เต้าคั่ว” แลกอีกหนึ่งชื่อเรียก คือ “สลัดทะเลสาบ”
“เต้าคั่ว” เป็นอาหารอัตลักษณ์เมืองสงขลาที่ใช้วัตถุดิบในท้องถิ่นรังสรรค์ขึ้น เป็นอาหารจานเดียวที่มีคุณค่าทางอาหารครบครัน ถือเป็นวัฒนธรรมอาหารการกินที่สามารถพบได้ในหลายพื้นที่ของภาคใต้ บ้างก็ว่ามีต้นกำเนิดมาจากประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์ ซึ่งเรียกว่า “โรจะก์” บ้างก็ว่าเป็นอาหารของชาวบาบ๋า จังหวัดภูเก็ต ที่เรียกว่า “อูแช่” จังหวัดสุราษฎร์ธานีเรียกว่า “ผักบุ้งไต่ราว” จังหวัดสตูลเรียกว่า “ปัสมอส” จังหวัดปัตตานีเรียกว่า “รอเยาะ”
ข้อมูลจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม เรียบเรียงว่า เต้าคั่ว เป็นอาหารพื้นบ้านในจังหวัดสงขลาที่มีรูปแบบเฉพาะถิ่น มีคุณค่าทางโภชนาการ ลักษณะคล้ายสลัด (บางแห่งเรียก สลัดทะเลสาบ) โดยมีส่วนประกอบด้วย เส้นหมี่ลวก กุ้งชุบแป้งทอด หมูสามชั้นหรือหูหมูต้ม เลือดหมู เต้าหู้ทอด ไข่ต้ม ผักบุ้งลวก ถั่วงอกลวก แตงกวาสดหั่น (บางแห่งใส่ถั่วลิสงบดคั่วด้วย) น้ำปรุงรสที่ทำจากน้ำตาลโตนดผสมกับน้ำปลาและน้ำ เคี่ยวให้ข้นประมาณน้ำเชื่อม และพริกน้ำส้ม ประกอบด้วย พริกสดตำกับกระเทียมสด ดองกับน้ำส้มใส่เกลือเล็กน้อย ผสมคลุกเคล้าให้ครบรส (หวาน เปรี้ยว เค็ม และเผ็ดเล็กน้อย)
นอกจากนี้ “เต้าคั่วสงขลา” ยังได้รับการประกาศเป็นรายการเบื้องต้นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของจังหวัดสงขลา ประจำปี พ.ศ. 2561 และเป็นหนึ่งในเมนูที่กรมส่งเสริมวัฒนธรรมคัดเลือกให้ประชาชนในจังหวัดสงขลา ร่วมโหวตให้เป็น 1 จังหวัด 1 เมนู เชิดชูอาหารถิ่น ของจังหวัดสงขลา ประจำปี 2567 ภายใต้โครงการส่งเสริมและพัฒนายกระดับอาหารถิ่นสู่มรดกทางวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ความเป็นไทย (Thailand Best Local Food ) “รสชาติ…ที่หายไป” The Lost Taste ประจำปีงบประมาณ 2567
วันนี้หรอย local ชวนไปชิม “เต้าคั่วป้าแต๋ว” สูตรดั้งเดิมในพื้นที่หาดใหญ่ ย่านกิมหยง ขายมานานกว่า 60 ปี เป็นรถเข็นที่ตั้งขายอยู่ในตลาดกิมหยง ตอนนี้กลายเป็นธุรกิจครอบครัวที่ถูกสายต่อเป็นรุ่นที่สองแล้ว เต้าคั่วสูตรป้าแต๋วมีวัตถุดิบที่ประกอบไปด้วย เส้นหมี่ลวก กุ้งกรอบ หูหมู ไข่เป็ดต้ม เต้าหู้ทอด เลือดหมู ผักบุ้งลวก ถั่วงอกลวก แตงกวาสด ราดด้วยน้ำเชื่อมที่ทำจากน้ำตาลโตนด และราดน้ำส้มโหนดเสริมทัพ พร้อมพริกน้ำส้มแบบเข้มข้น ความอร่อยลงตัวนี้มาลิ้มรสได้ที่ร้านเต้าคั่วป้าแต๋ว ถนนแสงอาทิตย์ ตลาดกิมหยง เปิดขายทุกวัน ตั้งแต่เวลา 12.00-18.30 น.
