ลมในข้อมือเมื่อเกิดอาการขัดจะมีอาการเมื่อย รู้สึกไม่สบายตัวเค้าจะเรียกว่า ลมในลำลึงค์ โดยท่านั่งนั่งขัดสมาธิพนมมือในท่าเทพพนม โดยให้มือที่พนมตั้งอยู่ห่างจากหน้าอก แขนตั้งฉากกับลำตัว ใช้มือด้านซ้ายดันมือขวา มือขวาต้านแรงมือซ้าย พร้อมกับดัดปลายนิ้วให้โน้ม ไปด้านตรงข้าม ในขณะดันมือค่อยๆ สูดลมหายใจเข้าให้ลึกที่สุด กลั้นลมหายใจ แขม่วท้อง ขมิบก้นไว้สักครู่ ผ่อนลมหายใจออกพร้อมกับค่อยๆ คลายมือ กลับมาอยู่ในท่าเตรียม ทำสลับกันระหว่างมือซ้าย กับมือขวาข้างละ 5-10 ครั้ง
ดร.ภัทรศศิร์ เหล่าจีนวงศ์
คณะการแพทย์แผนไทย ม.อ.
กายบริหารท่าฤาษีดัดตนนับว่าเป็นการบริหารร่างกายของคนไทยที่มีคุณค่าเทียบเท่ากับศาสตร์อื่น ๆ ในการดูแลสุขภาพ ดังนั้น เราควรตระหนักถึงคุณค่าภูมิปัญญา เพราะประเทศไทยเราเป็นประเทศที่มีรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่สั่งสมสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ไม่ว่าจะเป็นการแพทย์แผนไทย การเกษตรกรรม วัฒนธรรม และศิลปกรรมไทย เป็นต้น ซึ่งกายบริหารท่าฤาษีดัดตนนับเป็นภูมิปัญญาของชาติในแง่ของการดูแลรักษาสุขภาพและบำบัดรักษาโรคด้วยตนเอง
สำหรับท่าฤาษีดัดตนนั้นมีทั้งหมดประมาณ 127 ท่า แต่มี 15 ท่าพื้นฐานที่กระทรวงสาธารณสุขยอมรับ และคนทั่วไปสามารถปฏิบัติได้ด้วยตนเอง
การเคลื่อนไหวนั้น ประกอบด้วย 4 อย่าง คือ การยืน การเดิน การนอน การนั่ง แต่ท่าฤาษีดัดตน 15 ท่าพื้นฐาน จะประกอบเพียงแค่ 3 อย่างเท่านั้น คือ การยืน การนอน การนั่ง ซึ่งผู้ฝึกจะต้องประสานกันให้ดี เพื่อไม่เกิดการติดขัดของเลือดและลม ขณะเดียวกันผู้ฝึกควรเลือกท่าฝึกที่เหมาะสมกับตนเอง ซึ่งหลักของการฝึกท่าฤาษีดัดตนที่ถูกต้องคือ ต้องทำแค่พอตึง หากเกิดอาการเจ็บก็ควรเลิกทำ และที่สำคัญต้องทำแบบค่อยเป็นค่อยไปจึงจะเห็นผล และไม่จำเป็นต้องทำให้ครบทั้ง 15 ท่า แต่ควรเลือกท่าใดท่าหนึ่งที่เหมาะสำหรับตนเอง ขณะเดียวกันผู้ที่มีอาการปวด บวม หรือกระดูกหัก กระดูกเสื่อมนั้น ควรหลีกเหลี่ยงการบริหารร่างกายด้วยวิธีนี้
ประโยชน์ของการฝึกท่าฤาษีดัดตน
- ช่วยให้เกิดการเคลื่อนไหวตามธรรมชาติของแขนขาหรือข้อต่างๆ เป็นไปอย่าง คล่องแคล่ว มีการเน้นการนวด โดยบางท่าจะมีการกดหรือบีบนวดร่วมไปด้วย
- ทำให้โลหิตหมุนเวียน เลือดลมเดินได้สะดวก นับเป็นการออกกำลังกาย สามารถทำได้ในทุกอิริยาบถของคนไทย
- เป็นการต่อต้านโรคภัย บำรุงรักษาสุขภาพให้มีอายุยืนยาว
- มีการใช้สมาธิร่วมด้วยจะช่วยยกระดับจิตใจให้พ้นอารมณ์ขุ่นมัว หงุดหงิด ความง่วง ความท้อแท้ ความเครียด และช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการหายใจหากมีการฝึกการหายใจอย่างถูกต้อง
